گل محمدي گلي زيبا و زينتي است كه خواص دارويي و درمان زيادي دارد. از گل محمدي علاوه بر تهيه گلاب براي تهيه انواع دمنوش گل محمدي و همچنين آشپزي استفاده مي‌شود. بخور گل محمدي، جوشانده گل محمدي، چاي گل محمدي، شربت گل محمدي، مرباي گل محمدي، حلواي گل محمدي از مهم ترين موارد مصرف اين گياه هستند. گل محمدي از طريق تقسيم ريشه و قلمه قابل تكثير است. گل محمدي به‌صورت بوته‌اي و درختچه‌اي رشد مي‌كند. از جمله گياهان چندساله است. گل‌هاي به نسبت بزرگي به رنگ صورتي و قرمز دارد، گل‌هاي اين گياه عطر خاصي دارند طوري كه به هنگام شكفتن فضا را عطرآگين مي‌كنند. گل محمدي به گل سرخ نيز مشهور است. گل محمدي شاخه‌اي تيغ‌دار و استوانه‌اي شكلي دارد. اين قسمت‌هاي مورداستفاده گل محمدي كاسبرگ‌هاي اين گياه است. برگ‌هاي گل سرخ (گل محمدي) به رنگ سبز است. از مهمترين كاربرد گل سرخ استفاده از اسانس اين گياه براي معطرسازي و تهيه عطر و گلاب مي‌باشد. به‌عنوان يك چاشني به خورشت اضافه مي‌شود در ماست و دوغ نيز كاربرد دارد. خواص داروئي نيز دارد. از گل محمدي خشك براي تهيه دمنوش و موارد ديگر استفاده مي‌كنند. اين گياه جاذب حشراتي همچون زنبورعسل و پروانه است. گل‌هاي اين گياه كاسبرگ‌هاي فراواني دارد. در مركز گل سرخ دانه‌هاي ريز زرد رنگ متمايل به نارنجي وجود دارد كه زيبايي گل را دوچندان مي‌كند.
گل محمدي از زيباترين و مهمترين رزهاي جهان است. اين گياه به خاطر رايحه فوق‌العاده و همچنين تنوع ارقام و ژنوتيپ هاي آن در بسياري از نقاط جهان كشت مي‌شود. اگر چه در رابطه با آغاز و چگونگي كشت و همچنين زمان ورود ارقام مختلف اين گياه به كشور اطلاعاتي در دست نيست ولي به نظر مي‌رسد گل محمدي مانند بعضي ديگر از گونه‌هاي جنس رز خاورميانه به اروپاي غربي منتقل و كشت شده است. علت نام رز دمشقي نيز احتمالاً به اين دليل است كه نخستين بار گل محمدي از دمشق به اروپا منتقل گرديده است. طبق اسناد موجود، تقطير گل و استخراج گلاب در ايران از اواخر قرن هفتم ميلادي آغاز شد و سپس در قرن چهاردهم به قسمت‌هايي از امپراتوري عثماني و آسياي صغير گسترش يافته است. بر اساس گزارش ابن خلدون در قرن هشتم و نهم ميلادي، گلاب يكي از اقلام مهم تجاري ايران به هند و چين بوده است.
از اوايل قرن دهم ميلادي، صنايع مربوط به فرآوري گل محمدي در ايران و به‌خصوص در شيراز متمركز گرديد. اين صنعت به‌تدريج از ايران به هند، عربستان، شمال آفريقا و اسپانيا انتقال يافت. مسافران و جهان گردان نيز گل محمدي را از آسياي صغير به فرانسه و اروپاي غربي بردند. به گونه‌اي كه در كتاب‌هاي آلماني و ايتاليايي در قرن‌هاي پانزدهم و شانزدهم ميلادي، روش‌هاي استخراج گلاب و اسانس گل محمدي توصيف شده است. در آن زمان ايران بزرگ‌ترين توليدكننده گلاب بوده و گلاب ايراني با كشتي‌هاي هندي و پرتغالي و از طريق بنادر خليج فارس به نقاط مختلف دنيا صادر مي‌شده است.
در اكثر منابع معتبر علمي از گل‌ها و اسانس گل محمدي به‌عنوان دارو ياد شده و خواص درماني آن مورد تأكيد قرار گرفته است. مواد مؤثره اين گياه خاصيت ضدافسردگي داشته و تقويت‌كننده قلب است و همچنين التهاب را كاهش داده و كم‌وبيش مسكن در د است. اسانس اين گياه نيز خاصيت ضد باكتريايي، ضد ميكروبي و آنتي‌اكسيداني دارد. برخي تحقيقات نشان مي‌دهد اسانس گل محمدي اثرات ضدويروس ايدز دارد. از گل‌هاي گل محمدي به‌عنوان يك ملين ضعيف نيز استفاده مي‌شود.
اسانس گل محمدي در صنايع توليد عطر و ادكلن موارد مصرف فراواني داشته و يكي از گران‌ترين اسانس‌هاي جهان است، به‌طوري كه با قيمتي بين ۳۰۰۰ تا ۸۰۰۰ دلار براي هر كيلوگرم (بسته به كيفيت اسانس) در بازارهاي جهاني دادوستد مي‌شود. اين اسانس همچنين در صنايع آرايشي و بهداشتي و غذايي موارد استفاده فراواني دارد. ايران، تركيه، بلغارستان، هند، اوكراين، آمريكا، كانادا، ژاپن، تايلند و ... از كشورهاي توليدكننده عمده گل محمدي در جهان هستند.
كاشت گل محمدي به روش‌هاي جنسي (توسط بذر) و غيرجنسي (رويشي) امكان‌پذير است.
تكثير جنسي: انواع رزهاي خودرو در رويشگاه‌هاي طبيعي خود معمولاً از طريق بذر گل محمدي تكثير مي‌شوند. در اين شرايط پس از رسيدن ميوه و باز شدن آنها، دانه‌ها به اطراف پراكنده شده و رويش مي‌كنند. ازدياد جنسي نهال گل محمدي به‌ندرت و تنها در برخي امور پژوهشي و به‌منظور تهيه دورگ هاي موردنظر صورت مي‌گيرد. دانه‌هاي داخل ميوه كه در واقع ميوه‌هاي فندقه موجود درسته هستند از پوسته ضخيمي برخوردارند و پوسته داخلي (آندوكارپ) آنها تقريباً غيرقابل نفوذ بوده و سبب كاهش شديد قوه رويشي آنها مي‌شود. ميوه‌هاي گونه‌هاي مختلف رز معمولاً از اواسط شهريور تا مهرماه مي‌رسند. در تكثير جنسي هنگامي كه رنگ اين ميوه‌ها سرخ شدند آنها را برداشت كرده و در يك ظرف ريخته و خرد مي‌كنند. پس از غربال كردن دانه‌ها را خشك نموده و به‌منظور افزايش قوه رويشي آنها را تحت تيمارهاي مخصوصي قرار مي‌دهند.
از جمله اين تيمارها، خراش دهي مكانيكي، شيميايي (توسط اسيد سولفوريك غليظ) و همچنين تيمار چينه سرمايي (نگهداري بذر گل محمدي ها به مدت دو تا سه ماه دماي دو تا چهار درجه سانتي‌گراد) است كه در افزايش قوه رويشي دانه‌ها بسيار مؤثر مي‌باشد. البته استفاده از اسيد جيبرليك يا ايندول استيك اسيد نيز براي افزايش قوه رويشي بذرها مناسب است. دانه‌هاي تيمار شده را اوايل پاييز در رديف‌هايي به فاصله ۲۰ سانتيمتر و به عمق يك تا دو سانتيمتر كشت مي‌كنند. با آبياري و وجين مرتب علف‌هاي هرز سطح خزانه بذرها اوايل بهار سال سبز مي‌شوند. نشاءهاي حاصل را مي‌توان اوايل پاييز همان سال يا پاييز سال بعد (با توجه به‌اندازه نشاءها) به زمين اصلي منتقل كرد.
تكثير رويشي: كاشتن گل محمدي به روش رويشي در مقايسه با تكثير جنسي ساده‌تر و اقتصادي‌تر است و همواره براي تكثير اين گياه از روش رويشي استفاده مي‌شود. تكثير رويشي از روش‌هاي قلمه زدن، خوابيدن، پيوند زدن، استفاده از پاجوش و كشت بافت انجام مي‌گيرد.
قلمه زدن گل محمدي: در اين روش اواخر تابستان و در طول فصل پاييز از شاخه‌هاي نيمه خشبي يا خشبي مناسب قطعات مناسبي بايد تهيه كرد. قلمه‌ها بايد به‌اندازه كافي بزرگ بوده و در بافت‌هاي دروني خود ذخيره مناسبي از مواد و عناصر غذايي را داشته باشند. قلمه‌ها بايد از گياهان مادري سالم، قوي و فاقد هر گونه آفت و بيماري تهيه شود تا به سهولت قدرت توليد ريشه را داشته باشند. قلمه‌ها اگر از شاخه‌هاي نيمه خشبي تهيه شوند، طول آنها بايد ۱۰ تا ۱۲ سانتيمتر و اگر از شاخه‌هاي خشبي تهيه شوند، بايد ۱۰ تا ۱۵ سانتيمتر باشد. قطر قلمه‌هاي انتخاب شده نيز بايد ۵/۰ ۱ سانتيمتر باشد. قلمه‌هاي تهيه شده را بايد در بسترهاي مناسبي (شامل دو قسمت ماسه و يك قسمت پيت ماس) كشت كرد. سپس روي قلمه‌ها را بايد توسط پلاستيك پوشانده و در سايه قرار داد. بستر خاك تا ريشه دهي قلمه بايد به‌طور منظم آبياري شود. در شرايطي اقليمي مناسب مي‌توان در فضاي باز اقدام به ريشه‌دار قلمه‌ها نمود.
خواص
گل محمدي را به دو صورت مصرف مي‌كنند. برخي از آن عرق مي‌گيرند كه به آن گلاب مي‌گويند. برخي نيز آن را خشك مي‌كنند و براي مصرف نگهداري مي‌كنند. مي‌توانيد آن را در ماست ريخته و ميل كنيد.
درمان يبوست
از خواص گل محمدي اين است كه گل محمدي يبوست را درمان مي‌كند و مدفوع را نرم و شل مي‌كند. همچنين آرام‌بخشي و تقويت اعصاب از ديگر خواص گل محمدي و گلاب است. همچنين براي درمان اسهال‌هاي مزمن از گل محمدي استفاده مي‌كنند. رفع ترشحات زنانه از وظايف گل محمدي است.
رفع اخلاط خونين و خونريزي‌هاي عادي
از خواص گل محمدي است گياه گل محمدي يا گل سرخ روح را تقويت مي‌كند و نشاط‌آور است. همچنين براي تقويت حافظه و پيشگيري از آلزايمر از آن استفاده مي‌كنند. از خواص گل محمدي ضدافسردگي بودن و آرام‌بخشي آن است. همچنين گل محمدي ضدعفوني‌كننده خوبي است.
درمان زگيل و لكه‌هاي جلدي و روييدن گوشت
باز هم يادآوري مي‌كنيم از گل محمدي به‌عنوان مسهل و درمان يبوست استفاده كنيد. براي درمان سردرد عصاره گل محمدي را در بيني بچكانيد. التيام زخم و ضدعفوني كنندگي از ديگر خواص گل محمدي است. همچنين براي كاهش تب از گل محمدي استفاده كنيد. درمان زگيل و لكه‌هاي جلدي و روييدن گوشت تازه و تحليل ورم‌ها از ضماد آن استفاده كنيد.
تقويت اعتمادبه‌نفس
از گل محمدي و گلاب براي تقويت اعتمادبه‌نفس استفاده مي‌شود. از گل محمدي، گلاب تهيه مي‌كنند كه خواص زيادي دارد. گلاب گل محمدي براي تقويت پوست بسيار معجزه مي‌كنند. جهت رفع استرس گلاب بخوريد يا آن را ببوييد. براي التيام سردردهاي ناشي از استنشاق هواي آلوده و رفع گيجي و منگي كمي گلاب مصرف كنيد.
رفع گيجي و منگي و درمان دردهاي روماتيسمي
گلاب خون را تصفيه مي‌كند و در نتيجه از ناراحتي‌هاي پوستي جلوگيري مي‌كند. از خواص گل محمدي و گلاب درمان بيماري‌هاي گوارشي است. گل محمدي و گلاب معده را تقويت مي‌كند، به قلب سلامتي مي‌دهد، دردهاي روماتيسمي را كم مي‌كند. همچنين گل محمدي و گلاب ضد تهوع مناسبي است.
روغن گل محمدي
همچنين از روغن گل محمدي مي‌توان به‌عنوان يك ملين براي درمان يبوست مزاج استفاده كرد، بوييدن عطر اين گل در درمان افسردگي، رفع غم و اندوه و اضطراب مؤثر است. گل محمدي حاوي ويتامين‌ها و آنتي‌اكسيدان‌هاي مفيد براي بدن از جمله ويتامين C است و براي درمان مشكلات پوستي از جمله آكنه و برطرف كردن انواع لكه‌هاي پوستي و چين‌وچروك مي‌تواند مورداستفاده قرار بگيرد.
محلول گلاب به‌دست‌آمده از اين گل به همراه آب، يك اسكراب بسيار مفيد براي لايه‌برداري از پوست، رفع چين و چروك، پاك كردن آرايش و برطرف كردن آلرژي‌هاي پوستي است. علاوه بر ويتامين C در اين گل، موادي مانند كورستين و اسيد ellagic وجود دارد كه براي تعمير آسيب‌هاي سلولي بدن و محافظت از ابتلا به بيماري‌هايي چون مشكلات قلبي عروقي، پوكي استخوان و جلوگيري از ابتلا به سرطان مي‌تواند مورداستفاده قرار بگيرد.
نوشيدن چاي گل محمدي
نيز مي‌تواند سبب كاهش چين و چروك‌هاي پوستي و افزايش كلاژن سازي پوست شود و به اين ترتيب شادابي و جواني پوست حفظ شود. مصرف دمنوش اين گل باعث افزايش سيستم ايمني بدن شده و به اين ترتيب فرد از ابتلا به بيماري‌هايي چون سرماخوردگي، گلودرد و آنفولانزا ايمن مي‌ماند. نوشيدن دمنوش گل محمدي براي از بين بردن باكتري‌هاي مضر در روده نيز مي‌تواند مورداستفاده قرار بگيرد، افراد مبتلا به بيماري‌هايي مانند اسهال خوني و التهاب‌هاي دستگاه گوارش نيز مي‌توانند از مزاياي اين دمنوش استفاده كنند.
پاك‌سازي كبد و كيسه صفرا
هم يكي ديگر از مزاياي نوشيدن دمنوش گل محمدي است، زنان يائسه نيز مي‌توانند از آن براي كاهش علائم و مشكلات اين دوره از جمله گرگرفتگي استفاده كنند.
درمان عفونت‌هاي مجاري ادراري، رفع التهاب و عفونت مثانه
براي درمان عفونت‌هاي مجاري ادراري، رفع التهاب و عفونت مثانه نيز مي‌توان از دمنوش گل محمدي استفاده كرد. با وجود تمامي مزاياي درماني اين گياه كارشناسان توصيه مي‌كنند افراد قبل از مصرف آن تست حساسيت انجام دهند، زيرا برخي افراد به گل محمدي حساسيت پوستي و غذايي دارند و امكان دارد با تشديد علائم آلرژي مواجه شوند.
